Ιστορική Αναδρομή

Νοσοκομείο Προσφυγών Αθηνών (1922 - 1935)

Το επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας κτίριο του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Αθηνών κτίσθηκε στο τέλος του 19ου αιώνος και στέγασε το Μαράσλειο Χημείο μέχρι τις αρχές του Α' Βαλκανικού πολέμου ( 1912 ). Το οίκημα αυτό σύμφωνα με τις " Αναμνήσεις ( 1867-1957 ) " Του Μαρίνου Γερουλάνου " είχε μετατραπεί εις προσωρινόν Νοσοκομείον και είχεν αποκτήσει επαρκείς εγκαταστάσεις χειρουργείων και άλλων χώρων. Αυτό επετεύχθη κατά τας αρχάς του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου με την αμέριστον φροντίδα της Πριγκιπίσσης τότε Σοφίας, του Διαδόχου και του μηχανικού Αλεξάνδρου Ζαχαρίου, όστις παρέσχεν αμέσως εκ του καταστήματός του όλας τας αναγκαίας εγκαταστάσεις υδραυλικών,ηλεκτρικών ειδών, κ.τ.λ. Ωργανώθη ούτως εξαίρετον Νοσοκομείον όπου εγκατεστάθη η Αποστολή του Γερμανικού Ερυθρού Σταυρού υπό τον Coenen, μετέπειτα καθηγητήν εις το Μύνστερ της Βεστφαλίας. Μετά την αναχώρησιν του Γερμανικού Ερυθρού Σταυρού, παρέμεινεν τούτο καθ ολα τα μετέπειτα έτη, ως Στρατιωτικόν Νοσοκομείον υπό στρατιωτικήν διοίκησιν."

Το έτος 1922 μετά την Μικρασιατικήν καταστροφήν επιτάσσεται το προαναφερθέν Δ' Στρατιωτικό Νοσοκομείο και με βασιλικό Διάταγμα ιδρύεται εις τον ίδιο χώρο το " Νοσοκομείο Προσφύγων Αθηνών " ( ΦΕΚ 214 τ. Α' 3-8-1923 ).

Το Νοσοκομείο Προσφύγων Αθηνών συγκέντρωσε τότε πολλούς ιατρούς με μεγάλη εμπειρία από τα Νοσοκομεία της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης.

Την Διεύθυνση του Νοσοκομείου Προσφύγων Αθηνών από της ιδρύσεώς του, την οποίαν διετήρησε επί μίαν 25ετίαν, ανέλαβε ο Απόστολος Ορφανίδης, Επίατρος, τέως διευθυντής του Στρατιωτικού Νοσοκομείου Σμύρνης, ο οποίος διετέλεσε και Υπουργός Υγιεινής, Πρόνοιας και Αντιλήψεως.

Με πρόσφατη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιπποκρατείου, μετά από εισήγηση του Διοικητού, ο προαύλιος χώρος του νοσοκομείου ονομάσθη " Πλατεία Αποστόλου Ορφανίδη Πρώτου Διευθυντού Προσφυγικού Νοσοκομείου Αθηνών ".

Από την εφημερίδα " Ελεύθερο Βήμα " της 2-10-1922 παρατίθεται ειδοποίησις του Υπουργείου Περιθάλψεως με την οποίαν καλούνται διατελέσαντες νοσοκόμοι εις τα διάφορα Ελληνικά Νοσοκομεία της Μ. Ασίας,αν επιθυμούν να προσληφθούν εις ιδρυόμενα προσφυγικά νοσοκομεία, να παρουσιασθούν εις τον Διευθυντή " του εν Μαράσλειω χημείω Νοσοκομείου " Α. Ορφανίδη.

Στο φύλλο 331 του πρώτου Τέυχους της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως δημοσιεύθηκε Νομοθετικό Διάταγμα της 21ης Σεπτεμβρίου 1926 " Περί Οργανώσεως του Νοσοκομείου Προσφύγων Αθηνών ". Ήταν ο πρώτος οργανισμός του Νοσοκομείου.

Αγγελία του Υπουργείου Περιθάλψεος στο φύλλο της Εφημερίδος "Ελεύθερο Βήμα" της 2-10-1922. Πρόκειται για την σημερινή πρωϊνή εφημερίδα των Αθνών "ΤΟ ΒΗΜΑ", η οποία κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το έτος 1922.

Το Ελληνορθόδοξο Νοσοκομείο της Σμύρνης το οποίο ιδρύθηκε το έτος 1723 και διέθετε το 1922, 400 κλίνες (φωτογραφία από το λεύκωμα "Σμύρνη, Η Μητρόπολη του Μικρασιατικού Ελληνισμού" Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζα Κύπρου, Εκδόσεις "Έφεσος").

Με το Διάταγμα αυτό ορίζοντο "Α1 διατιθέμεναι δια την νοσηλείαν των αρρώστων κλίναι εις τριακόσιας πεντήκοντα ".

Σύμφωνα με το άρθρο 3 "την εποπτείαν και τον έλεγχον της λειτουργίας και διαχειρίσεως του Ιδρύματος τούτου ασκεί εννεαμελής Εφορεία.

Η Εφορεία αποτελείται

1. Εκ του Νομιάτρου Αθηνών.
2. Εξ ενός μέλους του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, υποδεικνυομένου υπό του προέδρου αυτού.
3. Εκ δύο Δημοτικών Συμβούλων του Δήμου Αθηναίων.
4. Εκ πέντε ιδιωτών, οριζομένων δι' αποφάσεως του Υπουργού της Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως, αντιπροσωπευόντων των μεν τεσσάρων τον προσφυγικόν κόσμον της Μ. Ασίας, Θράκης, Κωνσταντινουπόλεως και Πόντου, του δε πέμπτου την Ένωσιν Εφέδρων Μ. Ασίας και Θράκης.
5. Εξ ενός τμηματάρχου του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους.

Το Νοσοκομείο τότε διέθετε τα εξής νοσηλευτικά τμήματα:

1. Παθολογικό
2. Χειρουργικό
3. Μαιευτικό και Γυναικολογικό
4. Οφθαλμολογικό
5. Ορθοπεδικό
6. Ακτινολογικό
7. Παιδιατρικό.

Για ιστορικούς λόγους παρατίθενται κατωτέρω η σύνθεση του προσωπικού του Νοσοκομείου όπως προκύπτει από το άρθρο 9 του ιδίου Διατάγματος:

1. Εις διευθυντής επί βαθμώ και μισθώ τμηματάρχου α' τάξεως.
2. Εις υποδιευθυντής επί βαθμώ και μισθώ εισηγητού.
3. Τρείς ιατροί παθολόγοι επί βαθμώ και μισθώ γραμματέως α' τάξεως.
4. Τρείς ιατροί χειρουργοί επί βαθμώ και μισθώ γραμματέως α' τάξεως.
5. Εις ιατρός γυναικολόγος μαιευτήρ επί βαθμώ και μισθώ γραμματέως α' τάξεως, και εις ακτινολόγος ιατρός, και εις παιδίατρος επί βαθμώ και μισθώ γραμματέως α' ταξεως.
6. Εις ιατρός οφθαλμολόγος επί βαθμώ και μισθώ γραμματέως α' τάξεως.
7. Εις ιατρός ορθοπεδιστής επί βαθμώ γραμματεώς α' τάξεως.
8. Εις εσωτερικός ιατρός επί βαθμώ και μισθώ γραμματέως β' τάξεως.
9. Πέντε βοηθοί ιατρών επί βαθμώ και μισθώ γραφέως α' τάξεως.
10. Εις φαρμακοποιός επί βαθμώ και μισθώ γραμματέως α' τάξεως.
11. Εις διαχειριστής επί βαθμώ και μισθώ γραμματέως α' τάξεως και εις βοηθός διαχειριστού επί βαθμώ και μισθώ ακολούθου.
12. Εις ή μία οικονόμος επί μισθώ γραφέως α' τάξεως.
13. Εις αρχινοσοκόμος επί βαθμώ γραφέως α' τάξεως.
14. Μια προίσταμενη αδελφή επί βαθμώ γράφεως α' τάξεως.
15. Μία μαία διπλωματούχος επί μισθώ γραφέως α' τάξεως.
16. Εις ή μία ιματιοφύλαξ επί μισθώ κλητήρος α' τάξεως.
17. Δέκα νοσοκόμοι α' τάξεως επί μισθώ κλήτηρος α' τάξεως.
18. Οκτώ νοσοκόμοι β' τάξεως επί μισθώ κλητήρος β' τάξεως
19. Δύο φαρμακοτρίβαι επί μισθώ γραφέως β΄τάξεως.
20. Εις μάγειρος επί μισθώ κλητήρος α' τάξεως.
21. Τρείς βοηθοί μαγείρου επί μισθώ κλητήρος β' τάξεως.
22. Δύο ράπτριαι επί μισθώ κλητήρος γ' τάξεως.
23. Δύο πλύντριαι επί μισθώ κλητήρος γ' τάξεως.
24. Εις κουρέυς επί μισθώ κλήτήρος β' τάξεως.
25. Εις θυρωρός επί μισθώ κλητήρος β' τάξεως.
26. Εις γραμματεύς του Νοσοκομείου δυνάμενος να αποσπασθεί εξ άλλης δημοσίας υπηρεσίας επί βαθμώ και μισθώ ακολούθου ή γραμματέως β' τάξεως.
27. Εις γραφεύς επί βαθμώ και μίσθώ ακολούθου.
28. Εις ιερεύς επί βαθμώ και μισθώ γραφέως β' ή α' τάξεως.
29. Δέκα εξ (16) υπηρέται ή υπηρέτριαι επί μισθώ κλητήρος Γ' ή Δ' τάξεως.
30. Εις καρραγωγεύς επί βαθμώ και μισθώ κλητήρος Γ τάξεως.
31. Εις ηλεκτρολόγος κλιβανεύς επί βαθμώ και μισθώ γραφέως Α' τάξεως.

Με τον Νόμο 4071 ο οποίος δημοσιεύθηκε εις το φύλλο 94 της 9ης Μαρτίου 1929 του Πρώτου Τεύχους της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως με τον οποίο το Νοσοκομείο κατέστη Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, προσετέθη και Μικροβιολογικό Τμήμα.

Εις το φύλλο 292 της 6ης Σεπτεμβρίου 1934 του πρώτου τεύχους της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως δημοσιεύθηκε Διάταγμα με το οποίο εγκρίθηκε "Εσωτερικός Κανονισμός του Νοσοκομείου Προσφύγων Αθηνών" (Καθηκοντολόγιο).

Με το Διάταγμα αυτό προσετέθησαν εις την διάρθρωση του Νοσοκομείου:

• Νευρολογικό Τμήμα
• Ωτορρινολαρυγγολογική Υπηρεσία
• Αφροδισιολογική - Δερματολογική Υπηρεσία
• Ουρολογική Υπηρεσία και
• Οδοντιατρική Υπηρεσία

Το άρθρο 5 του Διατάγματος διακρίνει τις εξής υπηρεσίες του Νοσοκομείου:

Α' Διοικητικάς

1. Διεύθυνσις
2. Υποδιεύθυνσις
3. Διαχείρισις (Λογιστήριον, Ταμείον, Ιματιοθήκην, αποθήκη τροφίμων, αποθήκη ιματισμού εισερχομένων).
4. Γραμματεία (γραφείον εισερχομένων, γραφείον πληροφοριών, πρωτόκολλον, γραφομηχανή).

Β' Επιστημονικάς

1. Διευθυνταί Κλινικών
2. Επιμεληταί
3. Εσωτερικοί βοηθοί
4. Επιστημονικά Εργαστήρια Κλινικών
5. Ακτινολογικόν Έργαστήριον
6. Φαρμακείον (αποθήκη φαρμάκων)
7. Χειρουργεία
8. Εξωτερικά Ιατρεία Κλινικών
9. Ειδικά Ιατρεία

Γ' Νοσηλευτικάς

1. Αρχινοσοκόμος - Επόπτης κατωτέρου προσωπικού
2. Θαλαμάρχαι
3. Νοσοκόμοι

Δ' Τεχνικάς

1. Μαγειρείον
2. Ραφείον
3. Απολυμαντικός κλίβανος

Ε' Βοηθητικάς

1. Ιερεύς
2. Πλυντήριον

ΣΤ' Υπηρετικάς

1. Θυρωροί
2. Κλητήρες
3. Υπηρέται και υπηρέτριαι (καθαρισταί και καθαρίστριαι).

Με το Διάταγμα της 21 Ιουλίου 1935, το οποίο δημοσιεύθηκε στο φύλλο 341 του πρώτου τεύχους της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, τερματίσθηκε η ιστορική διαδρομή του Νοσοκομείου Προσφύγων Αθηνών, το οποίο μετωνομάσθηκε σε "Ιπποκράτειον Νοσοκομείον Αθηνών".

Από τη ζωφόρο των Προπυλαίων του Παραδοσιακού Κτηρίου

Το Νοσοκομείο στην Δεκαετία του '30

Βιβλίο χειρουργείου, 1932 - 1933

Δια την συμπλήρωση της εικόνος του Νοσοκομείου της δεκαετίας του '30 παρατίθεται φωτογραφία του βιβλίου εγχειρήσεων της διετίας 1932 - 33, όπως άριστα διατηρήθηκε με την επιμελημένη προστατευτική επένδυση, καθώς και την καταχώριση από το βιβλίο αυτό μιας μεγάλης επεμβάσεως που πραγματοποιήθηκε την 29.12.1932 ο Καθηγητής Γερουλάνος με ... τοπικήν (!) αναισθησίαν. Επρόκειτο για εχινόκοκκο αριστερού πνεύμονος ραγέντα.